Een sterke economische regio biedt kansen om te komen tot een inclusieve arbeidsmarkt. Dit betekent dat iedereen werkt en participeert op de arbeidsmarkt; elk talent telt. De gemeente ondersteunt sinds de komst van de Participatiewet in 2015 een brede groep mensen met een beperkte aansluiting op de arbeidsmarkt, die bovendien complexer is geworden (arbeidsbeperkten, statushouders). Uitgangspunt is dat zoveel mogelijk mensen bij een reguliere werkgever in een regulier dienstverband werken. Wanneer dit vanwege een grotere arbeidsbeperking niet mogelijk is, dan blijft beschut werken mogelijk. Werkgevers staan centraal en worden gemotiveerd en gestimuleerd tot inclusief werkgeverschap. Stevige grip op de arbeidsmarkt en de economie maakt snel schakelen vanuit (sub)regio’s en vanuit sectoren mogelijk. We werken daarbij steeds meer vanuit het Werkgeversservicepunt Regio Zwolle, het platform voor alle werkgeversvragen uit de arbeidsmarktregio. Een sterk doelgericht netwerk – dat alle stakeholders verbindt, motiveert en beweegt – helpt de kansen van kwetsbare groepen.

De arbeidsmarkt verandert door economische schommelingen én door vergrijzing, flexibilisering en digitalisering. Vooral voor kwetsbare groepen zijn deze veranderingen een uitdaging. Overheid, werkgevers en werknemers kunnen het beste samen werken om te komen tot een inclusieve arbeidsmarkt. De inhoud van functies en banen wordt beïnvloed door robotisering en digitalisering. Werknemers hebben voldoende aanpassingsvermogen nodig om daarmee om te gaan. Dit vraagt om een andere mindset van jongeren en onderwijsinstellingen. Om-, her- en bijscholing is van belang, ook voor mensen met beperkte aansluiting op de arbeidsmarkt. Met de Human Capital Agenda anticiperen we op veranderingen en zorgen we dat werkgelegenheid en skills op elkaar aansluiten. Vanuit deze opgave wordt de inclusieve arbeidsmarkt verbonden aan onderwijs (zie doel 1.3.4) en economie (zie ambities 5.1 en 5.2). Met een sectorale aanpak is er de komende vier jaar een focus op:

• Leven Lang Ontwikkelen om te kunnen anticiperen op veranderende arbeidsmarkt als gevolg van bijvoorbeeld robotisering: loopbaangericht opleidingsaanbod, heldere formulering van de behoefte van werknemers en bedrijfsleven, flexibel en vraag gestuurd aanbod vanuit het onderwijs. Een nieuwe mind-set ontstaat op de arbeidsmarkt: werken is leren.
• Het realiseren van voldoende beschikbare (gekwalificeerde) arbeidskrachten als antwoord op tekort- en groeisectoren. Als centrumgemeente heeft Zwolle hierin ook een voorbeeldfunctie en dus heeft het ook een sterke link met onze eigen uitvoeringsorganisatie. Inspelen op tekort- en groeisectoren vraagt ook kennis van ontwikkelingen op de arbeidsmarkt.
• Ruimte voor elk talent: we realiseren een inclusieve arbeidsmarkt door nauwe samenwerking tussen de velden economie – arbeidsmarkt – onderwijs.

De economische ontwikkeling geeft een positief beeld: de economie en de werkgelegenheid groeien. De tendens dat economische groei wordt beperkt door krapte op de arbeidsmarkt is een lange termijnopgave met en beïnvloeding van veel factoren. Het streven is balans tussen vraag en aanbod. De arbeidsmarkt is continu in beweging. De werkloosheid daalt: in 2018 was de werkloosheid nog 4,3%. Deze daalt waarschijnlijk verder in 2020. In het stedelijk gebied van Zwolle ligt de werkloosheid boven het landelijk gemiddelde, in het bijzonder voor lager opgeleiden. In de Regio Zwolle liggen veel kansen voor extra werkgelegenheid. In dat kader is het van belang om kansrijke branches en sectoren als uitgangspunt te nemen. Binnen de Regio Zwolle geven één op de drie werkgevers aan niet te kunnen groeien door een (structureel) personeelstekort. Dit tekort bevindt zich in meerdere sectoren zoals techniek, bouw en zorg. Om deze reden staan de sectoren centraal, als ‘ruggengraat’. De arbeidsmarkt vraagt wel vooral om hoger opgeleiden en om flexibele en op innovaties / technische ontwikkelingen ingespeelde arbeidskrachten. Dit vraagt ook iets van werkgevers: zij hebben immers alle talenten in de regio nodig en zullen ruimte moeten bieden om te leren en te ontwikkelen.

In regionale samenwerking leggen partijen vaak het accent op óf de economie, óf het onderwijs óf de werkgelegenheid. De Human Capital Agenda verbindt deze terreinen en heeft een focus op de beschikbaarheid van voldoende (gekwalificeerde) arbeidskrachten, de wendbaarheid van mensen en systemen en de inclusiviteit, waarin elk talent de ruimte krijgt om zich (optimaal) te ontwikkelen en te ontplooien. Oog voor deze ‘driehoek’ is nodig om de welvaart en economische groei te bevorderen, de concurrentiepositie te versterken en te stimuleren dat iedereen kan meedoen en meeprofiteren. De vaardigheden van mensen met een beperkte aansluiting op de arbeidsmarkt (en vaak een lager opleidingsniveau) sluiten vaak niet aan op de vraag van werkgevers. Door deze mismatch op de arbeidsmarkt komen mensen vanuit een bijstandsafhankelijke situatie en / of arbeidsbeperking moeilijk aan de slag. Structureel neemt het aantal arbeidsplaatsen toe voor hoger opgeleiden en af voor laagopgeleiden. De potentiële beroepsbevolking van stad Zwolle bestaat uit 86.256 personen, met een totaal aantal banen van 92.135.   

Per 1 januari 2015 is de instroom in de Sociale werkvoorziening gestopt.
De kleiner wordende doelgroep Sociale werkvoorziening wordt steeds ouder en het arbeidsvermogen neemt af. Hierdoor neemt ook het verdienvermogen van de medewerkers af. Dit heeft gevolgen voor de wijze waarop Tiem de uitvoering van deze taak vormgeeft.

Voor een groot deel (zo’n 2.500 bijstandsgerechtigden) van de bijstandspopulatie is de weg naar betaald werk lang. Vanwege ziekte, (arbeids-)beperkingen of andere factoren ervaren inwoners belemmeringen om zelfstandig en duurzaam mee te doen. De stap naar betaald werk ligt voor hen überhaupt niet of pas op termijn in het verschiet. Maatschappelijke participatie kan voor een deel van hen wel degelijk de opstap zijn naar een betaalde baan. Een deel van de mensen in Zwolle met een bijstandsuitkering is al actief in hun buurt of in de stad. Dit moeten we vooral vasthouden en waar nodig ondersteunen via maatschappelijke partners en het Sociaal Wijkteam. Een ander deel van deze mensen bieden maatschappelijke partners in het voorveld ondersteuning samen met het Sociaal Wijkteam. Deze verbinding kan nog verder worden versterkt om meer mensen met inkomensondersteuning actief -en met niet vrijblijvende inzet- een bijdrage te laten leveren voor zichzelf en anderen in de stad.