Wij willen dat alle Zwollenaren in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien en naar vermogen een actieve bijdrage leveren aan de samenleving. Met het werken aan een inclusieve arbeidsmarkt bevorderen we deelname aan de arbeidsmarkt en voor wie werk (nog) niet mogelijk is bevorderen we maatschappelijke participatie. Wie niet, of niet geheel, in de minimale kosten van zijn levensonderhoud kan voorzien, kan een beroep op bijstand doen. We willen dat onze inkomensondersteunende maatregelen goed bekend zijn en gebruikt worden om armoede, sociaal isolement en schulden te voorkomen.

We zetten met de hervormingsagenda in op een sociale basis in onze stad. Rond kunnen komen is een belangrijk speerpunt daarbij net als preventie van armoede en schulden. We organiseren preventie laagdrempelig en dicht bij de inwoner, bijvoorbeeld met financiële inloopspreekuren in elke wijk. Het stimuleren en organiseren van maatschappelijke participatie doen we zoveel mogelijk in aansluiting op wat er al is. Ook willen we hervormen door de beweging van apart naar gewoon in gang te zetten. Participeren kan iedereen en we maken het mogelijk voor iedereen. We stimuleren en faciliteren betrokkenheid van partners en ervaringsdeskundigen om armoede, sociaal isolement en schulden te bestrijden en ook om financiële zelfredzaamheid van inwoners te vergroten. Er zijn veel inwoners en organisaties, zoals kerken, sportverenigingen, fondsen en bedrijven, die zich actief inzetten om inwoners met een laag inkomen of schulden te steunen. Met het armoedepact Zwolle Armoedevrij! heeft een groot aantal van deze partijen zich verbonden aan de ambitie dat in Zwolle niemand in armoede hoeft te leven. Dit sluit aan het bij thema (maatschappelijke) tweedeling uit de strategische opgaven. We monitoren jaarlijks ontwikkelingen in de doelgroep, zodat we onze ondersteuning gericht in kunnen zetten en de ondersteuning terecht komt bij wie het het hardst nodig heeft.

Relevante wetten bij deze ambitie zijn de Participatiewet, de Zorgverzekeringswet en de Gemeentewet. Relevante recente raadsnota ’s zijn de nota "Preventie van en ondersteuning bij zorgkosten vanaf 2019" (raadbesluit juli 2018) en “Besteding extra gelden kinderparticipatie (raadsbesluit oktober 2017).

Bijstand, ontwikkelingen 2020
In de beschouwingen voor 2020 geeft het Centraal Planbureau aan dat de arbeidsmarkt krap blijft, maar het werkloosheidspercentage weer licht stijgt. Met name voor laagopgeleiden blijft de werkgelegenheid afnemen. Ook zien we dat het aantal vaste contracten voor midden- en lageropgeleiden minder snel stijgt dan dat voor hoger opgeleiden. Werknemers met een flexibel contract hebben een grotere kans om werkloos te worden. Ook ZZP-ers zien hun inkomsten door de recessie teruglopen. Zij hebben daardoor een hogere kans op armoede. De Zwolse bijstandspopulatie kent een groot aandeel laagopgeleiden. Wellicht ligt hierin een verklaring waarom de bijstandspopulatie in Zwolle nauwelijks daalt.  Voor ontwikkelingen over uitstroom, zie doel 2.2.2. Qua instroom zien we voor het vierde jaar op rij een daling van het aantal aanvragen. Wel gaat het vaak om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Door de arbeidsmarktontwikkeling en -prognoses en instroom van mensen met grote afstand tot de arbeidsmarkt verwachten we ook in 2020 een zelfde niveau aan bijstandspopulatie.

De te ontvangen bijstandsgelden van het Rijk zullen niet voldoende zijn om de uitgaven aan bijstandstuitkeringen te dekken. Net als ruim 250 andere gemeentes doen we daarvoor al een aantal jaren een beroep op de Vangnetregeling Participatiewet. Ook in 2020 zullen naar verwachting een beroep doen op deze regeling voor het tekort boven 7,5% .  

Armoede, ontwikkelingen 2020
Met de Minimaeffectrapportage 2018 heeft de raad in juli 2019 inzicht gekregen in effecten van het gemeentelijke beleid op de huishoudplaatjes van minimahuishouden. Op grond hiervan zijn beslissingen genomen om de beschikbare gelden zo gericht mogelijk in te kunnen zetten. In 2020 zullen de maatregelen geëffectueerd zijn, zoals een participatieregeling voor volwassenen. Hiermee stellen we inwoners in staat te participeren, hun financiële risico's door een slechte gezondheid af te dekken, hun kinderen mee te kunnen laten doen aan sport, cultuur en schoolactiviteiten. Met goed gebruik van regelingen dragen we bij aan preventie van duurdere ondersteuning: als je met een laag inkomen rond kunt komen, geen zorgen hebt over zorgkosten en je kinderen mee kunnen doen op school voorkomt een hoop andere problemen.
In de beschouwingen voor 2020 geeft het Centraal Planbureau aan dat het aantal vaste contracten voor midden- en lager opgeleiden minder snel stijgt dan dat voor hoger opgeleiden. Werknemers met een flexibel contract hebben een grotere kans om werkloos te worden. Zij hebben daardoor een hogere kans op armoede. Ook ZZP-ers zien hun inkomsten door de recessie teruglopen. Uit Nibud onderzoek blijkt dat een derde van alle Nederlandse huishoudens met betalingsachterstanden te maken heeft, die onder andere door schulden worden veroorzaakt. Huishoudens met problematische schulden zijn kwetsbaar. Al met al verwachten we dat de doelgroep van het armoedebeleid niet zal dalen en het beroep op regelingen toe zal nemen.

In de Armoedemonitor 2018 vindt u de meest recente ontwikkelingen in omvang en aard van de Zwolse inwoners die leven van een laag inkomen.
Er zijn ongeveer 6.100 minimahuishoudens in Zwolle. In personen uitgedrukt leven 9.600 Zwollenaren van een laag inkomen. Dit kan een laag inkomen uit bijvoorbeeld arbeid, onderneming, een uitkering voor ziekte, arbeidsongeschiktheid of bijstand zijn. Van de 6.100 minimahuishoudens zijn er bijna 3.700 huishoudens met een bijstandsuitkering. Dit betreft 4.200 volwassenen en 1.600 kinderen. Een groot deel van de bijstandsgerechtigden, meer dan 60%, is laag opgeleid. 70% van de bijstandsgerechtigden is alleenstaand. De helft van de bijstandsgerechtigden is langdurig afhankelijk van een bijstandsuitkering.