Programmaplan energietransitie
De gemeente heeft de algehele regierol over de energietransitie van de stad. Per activiteit en fase van de activiteit zal de rol van de gemeente verschillen. Afhankelijk van de situatie is de gemeente regisseur, facilitator, uitvoerder, beleidsmaker en/of toezichthouder. Bij veel van de activiteiten is de gemeente tevens initiator en/of aanjager. Het komt zelden voor dat de gemeente geen rol heeft. Het programma Energietransitie zorgt ervoor, dat de gemeente op de het juiste moment de juiste rol kan pakken. De rolkeuze bepaalt hoeveel tijd en geld de gemeente aan een activiteit moet besteden.
Voor het programmaplan energietransitie zijn bij de Perspectiefnota 2020 incidentele- en structurele middelen beschikbaar gesteld voor de jaren 2020-2023. Voor 2020 is € 800.000 incidenteel beschikbaar en inclusief de structurele middelen van €623.000 is het totaal beschikbare budget voor 2020 dus circa 1,4 miljoen. Daarnaast zijn aparte projectbudgetten beschikbaar voor Geothermie en Dieze-Oost.
Het programma bestaat uit vijf speerpunten en is georganiseerd rondom drie clusters: - WARMTEKETEN
- GROOTSCHALIGE OPWEK (ZON EN WIND)
- GEBOUWDE OMGEVING
Op basis van het bedrag dat beschikbaar is gesteld en door middel van prioritering zijn de activiteiten voor 2020 bepaald. WARMTEKETEN (EERDER CLUSTER INFRASTRUCTUUR EN BUFFERING)
Gezien de ontwikkelingen binnen de Energietransitie is het logischer om de gehele warmteketen (opwek, transport, distributie, levering, systeembeheer) binnen één cluster te brengen en te hernoemen naar Cluster Warmteketen. Vanuit het cluster warmteketen wordt ingezet op het opstellen van een warmtegids en warmteplannen. De warmtegids wordt opgesteld voor de hele stad. Hierin komt in overleg met inwoners een eerste beeld van welk energiesysteem waar in de stad het beste past. Dit geeft ook kaders voor de ruimtelijke ontwikkeling van de stad onder- en bovengronds. De warmteplannen worden opgesteld voor de wijken Berkum, Spoorzone, Dieze, Aalanden en Holtenbroek. In de begroting 2020 zijn de proceskosten voor de warmtegids opgenomen. Voor de proceskosten warmteplannen wordt een beroep gedaan op cofinanciering van de provincie Overijssel. Voor met name de wijken Aalanden en Holtenbroek wordt verder verkend wat de mogelijkheden van geothermie zijn. Warmtegids
Eind 2019/begin 2020 wordt de Transitievisie Warmte, de Warmtegids in Zwolle, in concept aan het gemeentebestuur aangeboden. In het concept zijn diverse uitwerkingspunten opgenomen waar in 2020 samen met betrokken partijen aan gewerkt wordt. Denk hierbij aan de bronnenstrategie, visies voor elektriciteitsnetten, gasnetten en warmtenetten, gelijkheid van tarieven, etc. Veel van deze punten zijn voor hun uitwerking afhankelijk van de instrumenten die vanuit het Klimaatakkoord nog ontwikkeld moeten worden. Eind 2021 wordt de definitieve Warmtegids voor besluitvorming aangeboden, conform de landelijke verplichtingen vanuit het Klimaatakkoord. Warmteplannen (o.a wijkenergiesysteem, omgevingsmanagement, participatie)
Om de warmte van de geothermiebron in Zwolle Noord te kunnen leveren moet een warmtenet worden aangelegd. Voor de ontwikkeling van dit warmtenet is het nodig om warmteplannen te maken voor de wijken Holtenbroek en Aa-landen (zie verder onder geothermie). Ook initiatieven willen we ruimte geven en betrokken partijen faciliteren in het opstellen van warmteplannen, dit gebeurt in oa. Spoorzone en Dieze. Waarbij in Dieze verbinding wordt gelegd met de winnaar van de prijsvraag Energielandschappen van Nederland Boven Water, ‘Zwolle deelt warmte’. Voor Spoorzone en Holtenbroek wordt eind 2019 een subsidie aangevraagd bij de provincie Overijssel voor het opstellen van warmteplannen in het kader van wijktransitieplannen. Voor 2020 wordt de subsidie aangevraagd voor Dieze en AA-landen.
Voor Berkum Energieneutraal 2025 is vanaf 2018 een wijktransitieplan opgesteld en de voorbereiding voor de uitvoeringsfase vanaf 2021 is opgestart. Organisatie van de Warmteketen
Een belangrijk aspect in de Energietransitie is de organisatie van de warmteketen. Welke rol moeten de gemeente en de ketenpartners innemen met het oog op een betaalbare, betrouwbare en toekomstbestendige inrichting van de warmteketen. De gehele warmteketen bestaat uit de onderdelen opwek, transport, distributie, levering en systeembeheer. Mede gelet op de regierol die de gemeente met het Klimaatakkoord heeft bij de warmtetransitie is het van belang om de organisatie van de warmteketen zodanig vorm te geven dat de gemeente sturingsmogelijkheden blijft houden bij de exploitatie van de warmteketen en de verdere (door)ontwikkeling en realisatie van de verschillende onderdelen van de warmteketen. De geothermiebron in Zwolle Noord met een warmtenet in de wijken Holtenbroek en Aa-landen en levering van warmte aan woningen en andere gebouwen in deze wijken kan de eerste fase vormen van de Zwolse warmteketen. Om te komen tot een voorstel voor de organisatie van de Zwolse warmteketen vindt een verkenning plaats naar de mogelijkheid van samenwerking tussen de bij de Zwolse warmteketen betrokken stakeholders en andere partijen. De verkenning moet leiden tot een advies over het organisatiemodel voor de Zwolse warmteketen en de rol van de gemeente in dit organisatiemodel. De verkenning zal grotendeels in 2019 plaatsvinden en nog doorlopen in 2020. In 2020 zal het organisatiemodel voor de Zwolse warmteketen ook daadwerkelijk uitgewerkt worden. Dynamiek in de stad
Op diverse locaties in de stad zijn inwoners en bedrijven al bezig om vorm te geven aan de Energietransitie. Dit kan kleinschalig zijn vanuit een aantal buurtbewoners (bv Assendorp) of grootschalig vanuit herstructureringsprocessen (bv Spoorzone). Verbindingen (landelijke) ontwikkelingen
Vanuit het cluster Warmteketen zal ook een bijdrage worden geleverd aan het opstellen van de Regionale Energie Strategie (RES) onderdeel warmte. Daarnaast vormt de warmtegids een belangrijk onderdeel in de Omgevingsvisie. Project Geothermie
Het perspectief in het geothermieproject verplaatst zich, mede op basis van de uitkomsten van de Verkenning Warmtegids en het Klimaatakkoord, van de ontwikkeling van een geothermiebron met een bijbehorend warmtenet naar wijkgerichte aanpakken om te komen tot aardgasloze wijken. In Holtenbroek en Aa-landen wordt een warmtenet (met geothermie als belangrijkste bron) gezien als het beste alternatief voor verwarming met aardgas. Voor de ontwikkeling van het warmtenet is het nodig om warmteplannen te maken voor de wijken Holtenbroek en Aa-landen. Het opstellen van warmteplannen vraagt een gebiedsgerichte aanpak, waarbij alle stakeholders binnen het gebied worden betrokken. Voor de organisatie hiervan wordt een projectvoorstel uitgewerkt. Bij de Perspectiefnota 2020 is €300.000 beschikbaar gesteld. De projectkosten zijn op basis van het huidige kostenniveau doorgetrokken naar 2020. Voor het opstellen van de warmteplannen in 2020 en 2021 wordt een beroep gedaan op cofinanciering van de provincie Overijssel. Bij de afronding van definitiefase worden de werkzaamheden voor de volgende fase bepaald en gebudgetteerd. Naar verwachting zal de begeleiding van de warmtetransitie in Holtenbroek en Aa-landen in de navolgende jaren moeten worden geïntensiveerd. In de Perspectiefnota van 2021 zal het financieel perspectief voor de langere termijn nader worden ingevuld. GROOTSCHALIGE OPWEK Vanuit het cluster grootschalige opwek wordt gewerkt aan de realisatie van zonneparken zoals Bomhofsplas/Sekdoornplas, Herfte, De Weekhorst, Scholtensteeg en Hessenpoort en windmolenpark Tolhuislanden. Participatie van Zwollenaren wordt hierin mogelijk gemaakt. Komend jaar onderzoeken wij mogelijke binnenstedelijke locaties voor 20 hectare zon. In 2020 komen wij met een voorstel voor een vervolgaanpak. Netschaarste heeft onze aandacht. Wij realiseren ons dat de ontwikkeling van het electriciteitsnet limiterend zal zijn in het behalen van onze doelstellingen. Gebiedsproces grootschalige opwekking Tolhuislanden
Begeleiding ontwikkelingsfase bewonersinitiatief. Najaar 2019 worden afspraken gemaakt tussen gemeente en het bewonersinitiatief over een gebiedsdoelstelling. Daarna wordt de ontwikkelfase opgestart. Het initiatief zal dan zelf ook middelen aantrekken maar gezien de aard en omvang van deze gebiedsontwikkeling blijft begeleiding en werkbudget vanuit de gemeente nodig. Ook de provincie zal het initiatief verder ondersteunen met in elk geval een LEI subsidie van €100.000. Ontwikkelen 20 hectare zonne-energie binnenstedelijk/gemeentegrond
Deze ontwikkeling kan een belangrijke bijdrage leveren aan de doelstelling van een energieneutrale gemeentelijke energiehuishouding. In 2019 worden de uitgangspunten vastgesteld en in 2020 wordt het project voorbereid en de vervolgfase wordt meegenomen in de PPN 2021. Begeleiden initiatieven voor zon -en windenergie en overige technieken
Betreft het behandelen van alle nieuwe initiatieven voor zon- en windprojecten op basis van de Zwolse Energiegids. Alle zonnepark-initiatieven met een concrete grondpositie waarvan de procedure gestart is of al doorlopen is en de realisatiefase gaat starten worden begeleid. In 2020 wordt inzet verwacht voor onder andere de locaties Bomhofsplas, De Weekhorst, locaties WDOD, Scholtensteeg. Ontwikkeling transport, opslag, conversie, congestiemanagement
Het betreft hier alle afstemming met Enexis, RES-partners, buurgemeenten en initiatiefnemers met betrekking tot (het te kort aan) aansluitcapaciteit en de samenwerking bij het organiseren van de oplossingen hiervoor. Concreet is dit vraagstuk gekoppeld aan de Hoogspanning-Middenspanningstations (HS/MS)van Enexis, die een functie vervullen van regionale stopcontacten voor grootschalige opwekking: HS/MS station Hessenpoort, nieuw te realiseren HS/MS station Zwolle Noord, HS/MS station Weteringkade, HS/MS station Frankhuis. Regionale afstemming rond grootschalige opwekking
Samenwerkingsverbanden die de komende tijd meer vorm krijgen rondom specifieke opgaven zijn de energieregio in het kader van de regionale energie (RES), en samenwerking met buurgemeenten Staphorst, Dalfsen, Raalte, Wijhe/Olst, Heerde en Hattem in het kader van grootschalige opwek van energie. Activiteiten bestaan hier uit het leveren van input op RES West-Overijsselse gemeenten, plannen buurgemeenten, provincie etc. Ook het periodieke overleg tussen bewoners, gemeenten en provincie rond grootschalige opwekking in de grensstreek rond Tolhuislanden valt hieronder. GEBOUWDE OMGEVING Vanuit het cluster Gebouwde omgeving zetten we in op energiezuinig woningen, bedrijven en maatschappelijke instellingen. We maken hiervoor onder meer afspraken met woningbouwcorporaties over de te halen energiedoelstellingen en werken samen in de verdere uitvoering ervan. Daarnaast wordt er uitvoering gegeven aan de door uw raad vastgestelde nota ‘Zichtbare Energietransitie’. Uw raad heeft aanvullende wensen geuit om deze beweging breder aan te jagen via de ingediende motie 17. Deze motie wordt meegenomen in besluitvorming over de nota ‘Betaalbare energietransitie’. Waarbij aandacht is voor het bieden van (financiële) perspectieven voor eigenaren en omwonenden en zeker ook voor die groepen bij wie een groot deel van de maandelijkse lasten naar de energierekening gaat. Betaalbare energietransitie
In 2019 wordt de nota ‘Betaalbare energietransitie’ aan uw raad voorgelegd waarin verkennende mogelijkheden worden geschetst. In 2020 wordt hieraan verder gewerkt. Lokale initiatieven
De activiteiten van lokale initiatieven zijn vaak beperkter van opzet dan die van commerciële bedrijven of grote ontwikkelaars. Desondanks zorgen zij met zijn allen voor opwek en besparing. En belangrijker nog, zorgen zij voor de bewustwording, draagvlak en eigenaarschap bij inwoners, bedrijven, verenigingen en instellingen voor de Energietransitie. De opgave voor de komende jaren is om lokale initiatieven zo goed mogelijk te steunen bij het omzetten van hun projectideeën naar uitvoering. En daarnaast met hen te werken aan continuïteit en toekomstbestendigheid. Verbeter en Bespaarloket
Verbeter & Bespaar (www.verbeterenbespaar.nl) is het energieloket van de gemeente Zwolle dat particuliere woningeigenaren stimuleert en ondersteunt bij het realiseren van energiebesparende maatregelen in de woning. De gemeente en provincie hebben de uitvoering ondersteund in de periode 2016-2019. Dit wordt momenteel geëvalueerd door de provincie. De provincie Overijssel (NEO) zal naar aanleiding van de evaluatie een hernieuwde aanpak voorstellen (Energieloket 3.0). Binnen de beschikbare middelen kunnen we de werkzaamheden van het loket voor één jaar op het huidige niveau continueren en deels intensiveren. Voor intensivering na 2020 zullen we bij de PPN 2021 met voorstellen komen. Project Berkum Energieneutraal
Het project Berkum Energieneutraal heeft begin 2019 het wijktransitieplan opgeleverd. In dit plan staan de uitvoeringssporen om de transitie in de wijk te realiseren. We bereiden samen met de wijk een advies voor over het te kiezen warmtesysteem in deze wijk, dat de basis vormt voor de verduurzaming van de woningen en bedrijven in deze wijk. Afhankelijk van het beschikbare budget worden de sporen in meer of mindere mate uitgevoerd, waarbij het kan zijn dat de datum van 2025 onder druk komt te staan. Project Duurzaam Dieze-Oost
De Energietransitie is een grote opgave die alleen kan slagen als iedereen mee doet en ook kán doen. Dat vraagt tijd, aandacht, een lange adem. Eind 2018 is de looptijd van de subsidieregeling 'Duurzame ontwikkeling Dieze-Oost Zwolle' verlengd tot 31 december 2020 en verruimd door bewoners ook de mogelijkheid te bieden zonnepanelen te huren op daken van ander type vastgoed (verenigingen, instellingen en bedrijven), middels de fiscale 'regeling verlaagd tarief' (PostCodeRoos regeling). Daarmee wordt de beweging gecontinueerd die 5 jaar geleden is ingezet in de Diezerpoort met het ontwerpen van de subsidieregeling ‘Duurzame ontwikkeling Dieze-Oost’ en het opzetten van het WijBedrijf als uitvoeringsvehikel en die langzaam, meer wél zeker sterker wordt. Reservering investeringsbudget eigen opwek
Vanuit het onderdeel “zelf opgewekt’ wordt het energieverbruik van de eigen gemeentelijke organisatie verduurzaamd middels besparen en opwekken. Bij besparen gaat het oa. om investeringen in ledverlichting en het plaatsen van zonnepanelen op gemeentelijke panden. Voor het opwekken van duurzame energie gaat het om het aanleggen van zonnevelden of zonnedaken. Bij de Perspectiefnota 2018 is een indicatief bedrag van 7,2 miljoen beschikbaar gesteld als investeringsbudget. Dit investeringsbedrag is budgetneutraal geraamd, waarbij de kosten gedekt dienen te worden door te realiseren opbrengsten of bijdragen. Aangezien er geen daadwerkelijk budget beschikbaar is en voor elke investering toch een apart voorstel wordt voorgelegd, zal dit “fictieve” budget in 2019 vervallen. | 
